Kort verslag van de workshop Dementie
Verzorgd door : Barbara Oppelaar van Ervarea
Host: Ida van de Lagemaat

Toen ik de beschrijving las van de workshop Dementie wist ik als redelijk nieuw lid van de NVvT dat ik deze kans tot verdieping op dit onderwerp niet moest laten lopen. Dementie is een ziekte waar (door de vergrijzing) steeds meer mensen op directe of indirecte wijze mee te maken gaan krijgen. Het aantal mensen in Nederland met een bepaalde vorm van dementie staat nu op 280000 en zal in de komende jaren met 70 % toenemen. Dit betekent dat de druk op de (mantel)zorg in de komende jaren enorm hoog zal worden. Scholing op dit gebied is dan ook van groot belang. Nu al heeft elke huisarts in Nederland gemiddeld 16 thuiswonende mensen met dementie in zijn/haar praktijk. Mijn eigen vader is er daar één van. Ik schreef me dus snel in voor deze cursus die bestond uit twee dagdelen. Het eerste (theoretische) deel werd online gehouden en vond plaats op woensdag 9 september. Op zaterdag 12 september kwamen we fysiek bij elkaar in Amersfoort waar er werd er ingegaan op spel. Hoe zet je op een realistische manier een persoon met dementie neer? Vanwege corona werd deze praktische sessie 2x in kleine groepen gehouden.

Barbara Oppelaar is een zeer gepassioneerde spreker met veel expertise op gebied van dementie. Tijdens de eerste sessie liet ze ons direct ervaren hoe het is om een brein te hebben dat overvraagd wordt. Rekenen, taal en bewegen. Wanneer je dit allemaal in een hoog tempo tegelijk moet doen dan levert dat stress op waardoor je taken, die eerst niet zo moeilijk leken, helemaal niet meer kunt uitvoeren. Je blokkeert als het ware. Sommige mensen gingen, in een poging om alles nog te kunnen blijven doen, de vragen noteren (antwoorden kwam dan later wel). Andere deelnemers haakten af. Dit was niet te doen. Stress neemt je brein over. Precies wat er met mensen met dementie de hele tijd gebeurt.
Want mensen met een vorm van dementie hebben allemaal een overvraagd brein. Dat komt doordat dementie een progressieve ziekte is die de “hogere” hersenfuncties steeds verder achteruit laat gaan. Met “hogere” hersenfuncties bedoelt men zaken als plannen, reflecteren op jezelf, decorum, oorzaak en gevolgen snappen, en initiatief nemen. Mensen met dementie kunnen deze taken, naarmate de ziekte voortduurt, steeds moelijker uitvoeren. Dit achteruitgaan van de hersenfuncties kan verschillende oorzaken hebben en verschillende gebieden in de hersenen aantasten. Daardoor ontwikkelt bij ieder mens de ziekte zich in een ander tempo of manifesteert het zich op een andere manier. Wanneer mensen met dementie op deze functies aangesproken worden ontstaat er vaak stress. Wat echter bij iedere patiënt intact blijft zijn de “lagere” hersenfuncties: spontaan en impulsief gedrag, ordenen en sorteren, reflexen en spiegelen en (vooral) emotie. Een overvraagd en gestrest brein zal dus emotioneel reageren: vechten, vluchten of bevriezen zijn dan de primaire reacties.
Het geloofwaardig spelen van een patiënt met deze ziekte houdt dus vooral in dat acteurs heel erg in contact dienen te zijn met het spontane, emotionele gedrag. Wees alert op vragen waarbij de hogere functies worden aangesproken! Reacties op anderen verlopen vaak trager (“tel tot 3 voordat je antwoord geeft”) en soms kan men moeilijk woorden vinden. Daarnaast hechten mensen met dementie vaak aan automatismen (“ik trek altijd eerst mijn linker sok aan!”)

Tijdens de tweede dag werden de deelnemers gevraagd om de opgedane theorie verder in de praktijk te brengen. In, vanwege de corona, twee aparte sessies werden we ontvangen bij Ervarea, het bedrijf van Barbara Oppelaar. Na aankomst met thee en koffie kregen we direct twee opdrachten waarbij onze hersenen “op de pijnbank” werden gelegd. Een vrij ingewikkeld spel waarbij we imaginaire, gekleurde ballen naar elkaar moesten gooien en opvangen. Op een gegeven moment werden er van verschillende kanten ballen naar elkaar gegooid. Onthou dan maar eens welke bal welke kleur heeft. Na deze opwarmer kregen we in duo’s de opdracht om tellen, bewegen en het noemen van een bekende Nederlander te combineren. Het leverde niet alleen hilarische taferelen op, ook belangrijke inzichten kwamen naar boven. Wat het is bijna niet te doen! Wat gebeurt er met ons wanneer we dingen moeten doen waar we bijna niet toe in staat blijken? Terwijl we denken dat het toch niet zo moeilijk moet zijn?
We kunnen in zo’n geval moeilijk tot keuzes maken komen. We voelen ons gestrest en zijn bang om fouten te maken, om dom over te komen. We gaan enorm vertragen in de hoop het nog een beetje bij te kunnen houden. Kortom: we ervoeren heel duidelijk hoe een persoon met dementie zich moet voelen. Wat een eyeopener!

Na nog een oefening waarbij we elkaars spiegelbeeld moesten zijn (in duo’s) kwam er nog twee inzichten bij: spiegelen is makkelijker als je echt in verbinding bent met de ander en de handeling van je partner vertrouwd is. Dat geldt voor mensen met dementie ook. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen met dementie geholpen worden als hulpverleners vertraagd handelen, voorspelbaar gedrag laten zien, in verbinding zijn met de patiënt. Doet men dit niet dat levert dit onrust op bij de patiënt.
Na de pauze hebben we al deze inzichten gecombineerd en mochten we een mens met dementie spelen. Barbara speelde steeds (één op één) een goedbedoelende hulpverlener die niet altijd het juiste gedrag liet zien bij de patiënt. Als mensen met dementie moesten we reageren. Ik heb aan den lijve ervaren hoe het moet zijn om deze ziekte te hebben en benaderd te worden door iemand die daar niet zo goed mee om ging. Het emotioneerde me. Het was een les die ik niet snel zal vergeten. Ook de overige deelnemers in mijn sessie hadden dit zo ervaren.
Al was het een zeer indrukwekkende workshop die wat mij betreft naar meer smaakt! Er is nog een boel werk te doen.
Ik dank Barbara Oppelaar voor geven van deze interessante workshop en haar gastvrijheid en Ida van de Lagemaat voor het hosten!

Willem-Jan Slaats

4 augustus- heb ik aan de online workshop “dynamiek tussen introverte en extraverte mensen” deelgenomen van de NVvT.

Deze werd gegeven door Marijke van Dusseldorp van Mimicri training. Zij richt haar aandacht op het tot bloei laten komen van introverte professionals binnen teams en organisaties. Ook heeft ze aandacht voor het verschil in functioneren tussen extraverte en introverte mensen in een training. Een introverte deelnemer heeft wat anders nodig dan de extraverte deelnemer.
Vooraf aan de workshop werd gescreend hoe de verhouding introvert/extravert binnen de groep was. Van de 8 personen scoorden 5 hoog op introversie. Opvallend vond ik, want bij trainingsacteurs had ik meer extraverts verwacht!

Wat is het verschil tussen een introvert en een extravert? Er blijkt al verschil in de hersenen te zijn in de route waarop informatieverwerking verloopt. Bij een introvert persoon is de basisspanning in het brein hoger, waardoor zij minder prikkels van buiten nodig hebben en dus snel overprikkeld zijn, en veel actie uit zichzelf kunnen halen. Bij overprikkeling hebben zij de stilte en het alleen zijn nodig om op te laden.
Extraverte personen hebben meer prikkels nodig om tot dezelfde basisspanning in het brein te komen dan introverte personen. Ze hebben meer dopamine nodig en zoeken daarom meer prikkels en spanning op. De route van informatieverwerking is korter en loopt dichter bij de zintuigen. Nieuwe activiteiten geven juist fijne spanning. Extraverte personen verwerken informatie dus via een andere en kortere route, en richten hun aandacht meer naar buiten. Al pratende zetten ze hun gedachten op een rij. Introverte mensen hebben er eerst over nagedacht voordat ze wat zeggen.
Een training in een groep van 12 is voor introverte deelnemers vaak dubbel spannend. Vreemde mensen, veel prikkels, nieuwe dingen. Voor extraverte deelnemers is dat juist voeding van prikkels, dus dopamine! Natuurlijk zijn deze beschrijvingen wat zwart-wit. Mensen die zich in het grote middengebied bevinden op de as Introvert – Extraverte aanleg noemen we ambiverten.
Voor de training betekent deze kennis, dat er aandacht moet zijn voor de veilige inbedding van introverte personen, waardoor ook zij een goed trainingsrendement hebben, en hun waardevolle toevoeging kunnen doen gelden.

We hebben een opwarmer gedaan (gemeenschappelijkheden vinden); opgesplitst in kleine subgroepjes van 2 of drie( ideaal voor introverte personen). Andere geschikte vormen zijn bijv.:
• De hand; hoefijzervormen; klap doorgeven; wiggle-wiggle
• Wat vind je moeilijk: opschrijven op kleine briefjes-in bak gooien-trainer trekt briefje en leest op>
deelnemers kunnen hun gevoel een schaalcijfer geven en op schaal gaan staan. Een VAS score kun je gebruiken om te bevragen naar welke score iemand wil en wat daarvoor nodig is.
Vervolgens geoefend in uitgesteld( 4seconden) reageren op een stelling. Maar ook door de je antwoord uit te stellen door het herhalen van de mening of vraag- en daarbij samen te vatten wat de ander gezegd heeft.

Omdat introverte denkers soms te lang in praten en analyseren blijven hangen, wordt oefenen uitgesteld. Als trainer en acteur kun je hierop actie genereren door:
• Door tijdens het uitvragen al gedrag uit te lokken door het aan te spelen
• U vormen te gebruiken
• Doe het eens fout ( extraverte personen inzetten)
• Begrenzing; wat heb je nodig om binnen een minuut te oefenen
• Aardingsoefening of energizer

En last but not least: Sommige personen leren echt van observeren; juist die introverte deelnemer die veel opmerkt en met verrassende observaties komt. Het is ook een dogma dat iedereen moet oefenen!
Als trainer/acteur kun je ook specifiek vragen naar andere observaties, dan de observaties die door extraverten als eerste worden geroepen. Zo krijgt de positie van de minderheid ook de aandacht.
Kortom: ik heb veel geleerd van de integere wijze waarop Marijke omgaat met de introverte deelnemer. Met de werkvormen bouw je bruggen tussen de verschillende stijlen en is de training ook veilig voor de introverte deelnemer!

Anita Stokman

Ken je dat? Dat je in het bestand van een bureau zit maar er nog nooit iets van gehoord hebt? Of dat je de ene keer wel wordt ingepland en vervolgens weer weken niet? Of dat je niet weet hoe je überhaupt er tussen komt bij die bureaus?

Allemaal vragen die aan bod kwamen in de workshop van Rebecca Sies.
In de workshop vertelde Rebecca op een open, eerlijke en luchtige manier hoe het werkt bij een acteerbureau. Ze lichtte toe waardoor het tarief dat de acteur krijgt lager is dan wat het bureau krijgt (gaat over veel schijven/poppetjes en iedereen wil er wat aan verdienen).
Ook kwam aan bod het verschil tussen bureaus die voor kwaliteit of kwantiteit gaan. Bij de laatste ontbreekt vaak het persoonlijke contact.

Toch heeft het werken via een bureau ook voordelen. Je acquisitie wordt gedaan, vervanging is geregeld, een vaste stroom van betalingen.

Maar om terug te komen op de eerste vragen, Rebecca gaf ons een paar goede tips:
- onderzoek de missie, doelstelling en belangen van het bureau en zorg dat jij in jouw presentatie daar bij aansluit.
- zoek iemand die een warm contact heeft met een bureau waar jij voor wil werken
- laat zien dat je meedenkt, zeker in corona tijd

En als uitsmijter: maak onbeschaamd reclame voor jezelf!!

 Mariken Stoutmeijer

Workshop online werkvormen 17 april 2020
Hugo Vos Workshopsleider
Ida van de Lagemaat Gastvrouw

Zoom, toch een dingetje voor velen. Twee deelnemers waren voor het eerst aan het zoomen.
Daarom was het goed dat we uitgenodigd waren een kwartier eerder dan de aanvangstijd ons aan te melden om even geluid en beeld te checken.
Strak om 10 uur begonnen we.
Doel van de bijeenkomst: ervaren en onderzoeken van bestaande werkvormen en een online vertaling maken.

‘De workshop duurt twee uur waarbij het voor de energie lang is en voor het opdoen van kennis te kort’ citaat van Hugo Vos, workshopsleider.

Werkvorm:
Vergelijkbaar met zitten/staan of petje op petje af:
Iedereen stapt uit beeld. De spelleider stelt een vraag. Is jouw antwoord ‘ja’ dan kom je terug in beeld’

BV: ik kende zoom al voor de Corona tijd.
Ik beschouw mezelf als zoomexpert
enz.

Hiermee heb je een fijne energizer (beweging) en kennismaking. Je weet meteen of en wie er al ervaring hebben met zoom.
We ontdekten wel dat het fijn is als je deze vragen hebt voorbereid. Welke vragen stel je wel en niet!

Werkvorm:
Ontdekken hoe zoom werkt
We hebben geoefend met ‘rename’ en ‘stop video’
Stop video gebruikten we bij “ ik behoor tot de groep van mensen die ….
Of
ik ben de enige die….

Iedereen zet zijn video op stop. De spelleider start en doet een aantal zinnen om te oefenen, bv ik ben de enige die een motorrijbewijs heeft..

Daarna mocht de groep het overnemen. Iedereen weer op stop video, zet je video aan als je een vraag hebt en als je antwoord ja is zet je de video weer aan.

Dit is een kennismakingsoefening je komt soms achter dingen die verbazingwekkend zijn. Maar ook waar je dus als spelleider even aandacht voor moet hebben.

Dan komt het gesprek op ‘hoe introduceer je het online samenwerken?’
Dit gaat over vertrouwelijkheid (geen opnames, geen screenshots),
Hoe te handelen (in plenaire ruimte iedereen op mute, steek je hand op als je het woord wilt.)
Het is belangrijk dat de spelleider directief is en de regie houdt.
Bijvoorbeeld de naam noemt van iemand die het woord krijgt, deze even een witje laat vallen zodat iedereen diegene kan opzoeken in beeld (op of speaker view zetten)
Hugo laat zien hoe je eigenlijk aan het camera-acteren bent. Je kunt gebruikmaken van meer richting camera gaan zitten als je aan het woord bent, achteruit, dus verder van de camera af als je luistert, zelfs even gaan staan kan.

Werkvorm:
Iedereen zet de video uit en op mute, op twee deelnemers na. Deze twee mensen gaan een gesprek aan met elkaar. De observanten zetten ook hun laptopgeluid op mute. Zo observeer je dus alleen het non-verbale gedrag.

(overigens werkt zoom het best op de computer, op de telefoon en Ipad zijn de functies anders toepasbaar of helemaal niet)
Hugo hield een bord op met “allemaal geluid weer aan’. Zo wist iedereen weer dat ie terug kon in het gesprek.
Bij deze oefening kwam ook de modus ‘pin’, ‘speaker view’ en gallery view’ aan bod. Voor sommigen een ontdekking en voor anderen bekend. Als host/spelleider is het fijn om dit aan te geven per oefening wat het beste werkt.

Werkvorm:
Samen tot 20 tellen (om de beurt)
Het is ons niet gelukt ;-)
Goed om uit te proberen. Als het niet lukt deelnemers uitvragen naar hun focus. Het is echt anders in real life dan online. Waar let je op? Hoe zou het wel beter kunnen?
Tegengeluid: Het hoeft niet goed te gaan, het is gewoon een fijne spelbreker en energizer om over te gaan naar een volgende oefening/werkvorm.

Werkvorm:
Je krijgt 1 minuut de tijd om iets uit je keuken te halen wat niemand anders heeft. De tijd gaat nu in!

Tip: Als je zelf wat later terug bent dan anderen heb je soms als wat gemist. Als spelleider zou je bij de intro kunnen zeggen dat men nog even wacht tot de minuut voorbij is en de spelleider dan de beurt geeft. Zo krijgt iedereen alles mee.

Werkvorm:
Hoefijzer (je schuift als acteur langs de deelnemers) Wordt veel gebruikt voor het intrainen van korte vaardigheid zoals nee-zeggen fb-geven)
Eerst doet Hugo het plenair voor.
Hugo geeft de observanten een opdracht mee, zo is iedereen betrokken als de acteur bij 1 iemand bezig is. Daarna gaan we in kleinere groep in de Break Out Room (BOR) zelf oefenen.

Wat werkt er:
Kort houden
Naam zeggen van diegene waar je als acteur de vraag aan gaat stellen.
Dankjewel zeggen na het antwoord en dus afsluiten en door naar de volgende gaan door te zeggen ‘ik ga naar de volgende’
Witje laten vallen na de naam zeggen, zo kan iedereen inzoomen op die persoon
Op speakerview zetten
Welke vraag stel je bij nee-zeggen? Iedereen zit nu thuis achter de computer, stel dus geen vraag over Kopiëren op het werk maar iets wat in het hier en nu reëel is.
Werken in kleine groep in BOR werkt fijn.
Vooraf checklist maken over wat je moet zeggen en doen omdat alles nog nieuw is voor je als spelleider/acteur
Niet te lang bij 1 persoon blijven
Duidelijk markeren van begin en eind bij 1 persoon. Door naam te noemen en dankjewel te zeggen
Afspraak maken met de trainer wie het nagesprek doet.
Oogcontact is lastig omdat de camera van je computer op een andere plek staat dan dat jij de persoon ziet. Benoem dat en maak er geen punt van.

 Werkvorm:
Shared screen
Hugo zet het whiteboard aan en iedereen krijgt de opdracht iets op te schrijven (klik Tekst aan)

 Werkvorm:
LSD
Opdracht van Hugo is op in de BOR samen te onderzoeken en te ontdekken hoe je zoom kunt gebruiken om deze vaardigheid te trainen.
Uitkomsten:
LSD oefenen kan prima met de standaard werkvormen die we irl ook gebruiken
Groepsgrootte is belangrijk dus BOR is fijn

In het algemeen geldt : Geef een goeie kijkopdracht mee! (geef ze een taak)
jullie letten op inhoudelijk
jullie letten op procedure
jullie letten op non-verbaal.

Zo kwamen we aan het einde van de twee uur durende workshop.

Aantal opmerkingen van de deelnemers aan deze workshop:
Niveau verschil kennis zoom is groot. Het was meer een hoe-ga-je-om-met-zoom workshop. Er is behoefte aan meer oefenen en ervaren met werkvormen.
Vooraf deelnemers zich laten verdiepen in zoom middels het meesturen van een link

Dank Hugo en Ida voor het mogelijk maken van deze workShop.
Laatste gouden tip van Hugo: je kunt zelf oefenen met Zoom. Ga met je computer als ene gast en je telefoon als andere gast lekker aan de slag.

Annelies Kaan