Workshop online trainingsacteren 17 april – middaggroep
Door: Annemieke Hermans

Heel veel mensen hadden zich opgegeven om de workshop over online trainingsacteren te volgen. Wat een mazzel had ik, dat ik uitgekozen werd om hieraan deel te mogen nemen!
Sinds het begin van deze corona tijd gaat mijn gevoel op en neer als een achtbaan in de Efteling. Wat moet ik van dit alles vinden? Ga ik vooraan in de python plaats nemen, blijf ik in de rij staan en laten deze rit aan mij voorbij gaan of schuif ik achteraan voorzichtig in een karretje en zie wel wat de rit mij brengt? Een paar weken terug zat ik helemaal achterin.. Ik wilde er niets van weten en vooral wist ik ook niet hoe mijzelf staande te houden in deze veranderingen. Inmiddels zit ik meer en meer in het midden van de karretjes.

Vandaag heb ik namelijk weer mogen ervaren hoe enorm prettig het is om collega’s te hebben en vooral om in deze tijd de krachten te bundelen met die collega’s. We merken allemaal dat werk wegvalt, dat er kantelingen in ons vak ontstaan. Dat dit onzekerheden met zich meebrengt maar ook dat we nog meer dan anders voelen hoe gek we op ons werk zijn, ik wel tenminste! Ik mis het in contact zijn met mensen enorm. Vandaag kon ik mijn collega’s weer even ‘live’ zien, ver weg en toch ook dichtbij.
Mooi bruggetje, want dit verre weg en dichtbij bleek op beeld goed te werken. Het positioneren van jezelf in beeld, dus ga ik heel dichtbij de camera zitten of juist verder weg, doet zeker wat met de persoon aan de andere kant van het scherm. Ook de setting waarin jij je bevindt heeft invloed op en kun je gebruiken voor je spel. Hier hebben we ook aan mogen proeven.
Hoe is je achtergrond? Wat ziet de ander in beeld en wat voor een signaal geef je af wanneer je als personage midden op de dag, op de bank zit met de gordijnen dicht en hoe voert de deelnemer dan met jou een gesprek?
Hier werd voor mij heel duidelijk dat je met een trainer en deelnemer goed moet afstemmen of je de huidige tijd (de tijd van thuiszitten) pakt als situatie waarin het gesprek zich afspeelt of in de ‘normale’ tijd. Mijn voorkeur zou hebben om zoveel mogelijk in het hier en nu te blijven. Zo blijft de deelnemer dicht bij zichzelf en bij de tijd waarin er we nu leven, met al zijn beperkte mogelijkheden. Check ook af en toe hoe de groep erbij zit, kan iedereen het nog opbrengen of moet er even een frisse energizer in of een korte pauze?
Blijf vooral nu nog meer afstemmen. Doordat je soms zo gefocust bent op 1 persoon mis je wat er bij de andere gebeurd.

Als jij van binnen altijd al de wens hebt gehad om zelf alles te mogen bepalen, dan leef je nu in een gouden tijd! Want met dit online acteren bepaal jij wat je laat zien. Jij bepaalt het licht, het geluid, de ‘film’set, je kleding en wat je uitstraalt. Alles wat op beeld is, is zichtbaar en draagt bij aan wat je uitstraalt. Daar kun je nu, als dat je helpt en je het prettig vind, in los gaan!
Fysiek ben je minder zichtbaar en kun je minder laten zien, maar gebruik het wel! Gebruik je onrustige voet, dat geeft jóu spelinput en versterkt wat je wilt overbrengen. Bal die vuisten op tafel wanneer je boos bent, zo voelt de ander het nog meer, de rest van het lijf volgt wel.

Wat veel zal voorkomen is dat er gelet wordt op de manier waarop je dingen brengt. Hoe plaats je jouw woorden, hoeveel woorden deel je, waar plaats je die heen (naar de camera of naar de muur) en in welke melodie praat je. Hier kun je enorm mee variëren in spel.
Probeer dat eens lekker uit met een of meerdere collega’s. Bel elkaar, mail elkaar, spreek eens af om op zoom, skype, face time of welk medium dan ook en experimenteer. Je helpt elkaar hier enorm mee want hierdoor worden we samen steeds meer ervaren op dit gebied en wanneer je ervaren bent, kun je dat weer delen met anderen dus met je opdrachtgevers.
Jij weet straks hoe je zo effectief mogelijk online een rollenspel neer kan zetten.
Zet hem op, alleen samen kunnen we dit doen!

VERSLAG WORKSHOP ONLINE TRAININGSACTEREN
17 april 2020 (ochtendgroep)
Door: Danny van Geel

Wat zijn onze ervaringen tot nu toe met online trainingsacteren? In welke mate zal dit in de toekomst ons vak gaan veranderen? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat wij als trainingsacteurs online dezelfde kwaliteit blijven leveren als in live trainingen?
Vrijdag 17 april organiseerde de NVvT verschillende online sessies om met collega trainingsacteurs hierover van gedachten te wisselen. Zelf sloot ik aan bij de ochtendsessie over online trainingsacteren onder leiding van Timon Blok, waarover dit verslag. Ook over de middagsessie is een uitgebreid en helder verslag geschreven door Annemieke Hermans. Aangezien deze sessies inhoudelijk elkaar enigszins overlappen zal ik me beperken tot een aantal belangrijke vragen en bevindingen die in deze specifieke sessie naar voren zijn gekomen.
Eén van de eerste vragen die werd gesteld was: “Welk trainingen lenen zich voor een online variant?” De ervaring tot nu toe is, dat de meer technische en theoretische trainingen zich prima lenen om op afstand te geven. Ook voor assessments bestaan er al langere tijd online varianten. Een voordeel van online assessments is dat deelnemers het rollenspel vanuit hun eigen vertrouwde omgeving doen, wat de spanning bij de kandidaten vaak wat vermindert.
Dit wordt wat lastiger bij trainingen waarin het accent meer ligt op coaching, teamrollen en gesprekstechnieken zoals bijvoorbeeld bij slecht nieuws gesprekken en agressietrainingen. Het is nog maar de vraag of deze trainingen überhaupt wel geschikt zijn om op afstand te geven. En wanneer je dat wel doet hoe waarborg je de veiligheid tijdens de trainingen en hoe regel je de nazorg voor de deelnemers? Een praktische punt is bijvoorbeeld, hoe zorg je ervoor dat er geen kinderen in de huiskamer van de deelnemer rondlopen tijdens een agressietraining? Op afstand heb je veel minder grip op de omgeving van de deelnemer en dit zou op zijn minst ook een zeer goede afstemming met de trainer vereisen.
Over het algemeen heb je als trainingsacteur tijdens online trainingen minder zicht op de gemoedstoestand van de deelnemers. Ook de groepsdynamica is anders dan in “normale” trainingen. Er is minder interactie tussen de deelnemers en de trainingen verlopen meer “top down”. Ook zullen de gebruikelijke werkvormen minder goed werken tijdens deze trainingen. Aan ons dan ook de taak om nieuwe werkvormen te ontwikkelen die specifiek toepasbaar zijn in het online trainingsacteren.
Ook vereist deze vorm van trainingsacteren specifieke vaardigheden van de trainingsacteur zelf. Naast wat handigheid met veelgebruikte programma’s als bijvoorbeeld Zoom, zul je ook wat meer moeten gaan camera-acteren. Een aantal richtlijnen hiervoor heeft Annemieke Hermans al in haar verslag beschreven, maar voor de meesten van ons zal het wat oefening gaan vereisen. Wat dat betreft sluit ik me dan ook graag aan bij het advies van de NVvT om hiervoor het contact met collega’s te zoeken om meer samen te oefenen en te experimenteren. Hiermee kunnen we het online trainingsacteren verder ontwikkelen en verbeteren.
Inderdaad, het is geen vervanging voor alle trainingen, maar het heeft zeker veel (ook praktische) voordelen. Communiceren op afstand vereist daarnaast ook nieuwe vaardigheden van trainers, coaches, voorzitters, het bedrijfsleven etc. Juist ook hier kunnen wij als trainingsacteurs onze toegevoegde waarde laten zien en onze expertise inzetten!

NVvT Workshop ‘Spelen met autisme’ door Frans-Jan Liefrink op 6 april 2020
verslag: Marijke van Bemmel

Primeur! Al langer werd er geopperd om de workshops van de NvvT ook af en toe online aan te bieden, omdat trainingsacteurs over het hele land verspreid wonen. Zo zouden de Groningers en Limburgers eens niet ver hoeven te reizen om een workshop bij te wonen
Op dinsdagavond 6 april 2020 was de allereerste online workshop een feit. Door het coronavirus gedwongen, maar tegelijkertijd een mooi moment om deze manier van werken uit te proberen.

Frans-Jan Liefrink, trainer en coach, nam ons deze avond mee in de belevingswereld van mensen in het autistisch spectrum. Bij mensen met autisme komt alle informatie gefragmenteerd binnen. Om dit zelf te ervaren kregen we de opdracht om allemaal door een wc rol te kijken. (zie foto)
Ik zag een sleutel, hout, een stukje kerk, een handvat. Allemaal puzzelstukjes ipv één geheel, namelijk de kamer waarin ik zat en mijn uitzicht.
Doordat het langer duurt voordat alle stukjes gelegd zijn in het wat chaotische brein van iemand met autisme, kan het zijn dat hij of zij een stuk trager reageert. Bovendien kan het zomaar gebeuren dat de puzzel niet compleet is of onjuist gelegd. Waardoor iemand wat vreemd kan reageren.
Eerste tip om iemand met autisme te spelen: reageer iets vertraagd en neem alles letterlijk.

Frans-Jan legt uit dat de thalamus, een gebiedje in ons brein, alle informatie die onze zintuigen waarnemen filtert in relevant of irrelevant. Als voorbeeld vraagt hij om onze schoenen te voelen. Meerdere mensen reageren dat ze geen schoenen aan hebben en sokken verschijnen in beeld. Tja dat heb je met een workshop volgen vanuit je eigen huis. Maar de boodschap is duidelijk: onze thalamus zorgde ervoor dat we ons al die tijd absoluut niet bewust waren van onze voeten, dat zou maar afleiden.
Bij mensen met autisme werkt dit filter minder goed. Er komen héél veel prikkels binnen. En er is moeilijk onderscheid te maken tussen belangrijk of niet. Dat maakt dat mensen met autisme snel overprikkeld raken.
Tweede tip om iemand met autisme te spelen: Laat alle prikkels binnenkomen.

Bovendien kunnen mensen met autisme moeilijk sociale informatie scheiden van feitelijke informatie.
We krijgen de volgende oefening: We gaan in kleine groepjes uiteen (dat kan in Zoom) Eén iemand speelt dat hij een vorm van autisme heeft. De andere bevragen hem op emotioneel vlak. Degene met autisme reageert puur feitelijk. Bij ons in het groepje komt de vraag “Ben je bang voor het coronavirus?” Het feitelijke antwoord “Statistisch gezien is de kans zo klein dat ik in het ziekenhuis beland, dat ik geen reden zie me zorgen te maken. Uiteraard draag ik zelf bij aan het verkleinen van de kans, door mij te houden aan de maatregelen van het RIVM.”
Dit is meteen een derde tip over hoe je iemand met autisme kan spelen. Hou het feitelijk!
Maar de belangrijkste tip van Frans-Jan is om altijd te vragen: Hoe ziet het gedrag er precies uit? Want geen één autist is hetzelfde.

Na de oefening komt even mijn zoon Lode (16 jaar, pdd-nos, lichte vorm van autisme) naast me zitten. Hij vertelt de deelnemers hoe hij zijn autisme ervaart en er worden vragen aan hem gesteld. Ik zit er met een grote glimlach naast. Trots op mijn zoon die, inderdaad met enige vertraging, alle vragen zo goed mogelijk beantwoord.

Na drie uur sluit Frans-Jan de workshop af. Vol waardevolle informatie en blij weer contact met collega’s gehad te hebben doe ik mijn laptop uit. En zonder reistijd ben ik meteen weer in mijn eigen huis, waar ik al was. Raar.
Mijn brein wel wat overprikkeld, want mijn thalamus kon met deze nieuwe manier van werken nog niet goed scheiden wat relevant is en wat niet. Zo ging er heel veel aandacht naar dat ik zelf in beeld was. Is het licht goed? hé het licht van mijn laptop weerspiegeld in mijn bril, bril af, dan zie ik te weinig, toch maar bril op, misschien mijn hoofd een beetje anders houden. Oh, ik zit naast de trainer. Zal iedereen hetzelfde zien?
Een volgende keer zal mijn brein het als irrelevant bestempelen. Zodoende leert men.

Verslag opfrisavond over de Roos van Leary In het Polanentheater Amsterdam.

Gastvrouw Judith Schut
De workshop werd gegeven door Ida van de Lagemaat.
Deelnemers: Sofie, Herman, Yvonne, Amerens, Rudolf, Marloes en Patricia (introducé).

Bij binnenkomst in de ruimte waar de workshop gegeven zal worden, is met tape al een groot kruis op de vloer aangebracht. De Roos van Leary! Wie kent hem niet? Tijdens trainingen komt hij regelmatig ter sprake. Het is een bruikbaar werkmodel waarbij de deelnemers door het innemen van verschillende posities de samenwerking tussen collega’s kunnen verbeteren. Proberen om in gesprek blijven, toenadering zoeken, ook als het lastig wordt.
Altijd nuttig en verrijkend om met collega-trainingsacteurs over dit model te sparren. Nadat Ida heeft gemeld dat zij de workshop alleen zal geven omdat Heleen Florusse helaas ziek is, maakt zij een snelle inventarisatie van ieders wensen: veel oefenen, een groter inzicht krijgen, het theoretische kader aanscherpen, het model doorgronden, het specifieke gedrag van de verschillende “taartpunten” kunnen benoemen en demonstreren. Kortom het effectief kunnen toepassen van de Roos van Leary. Daar worden we blij van.

Op internet is veel over informatie over dit model te vinden, de cirkel met de verticale- en horizontale as met daarbij respectievelijk de termen Boven Onder en Tegen Samen. Wat de laatste twee betreft geeft Ida de voorkeur aan de termen van Bert van Dijk namelijk: Afstand en Nabijheid i.p.v. de “strijdkreten” Tegen en Samen.
Mooi, inderdaad beter, sympathieker.

Gedurende de avond werden de vier kwadranten acht taartpunten, waarin steeds meer blauwe-, rode- en groene kaartjes werden gelegd en gele briefjes, met daarop het voorkeursgedrag, verschillende woorden die daarbij horen en het positieve van dat specifieke gedrag, want elk gedrag heeft ook een functie. Het voorbeeld dat o.a. werd genoemd was het gedrag van een strenge brandweerman, dat bestempeld zou worden als “aanvallend”. Dit gedrag kan tijdens een noodsituatie zeer effectief zijn als het gaat om het redden van mensenlevens, als hij met duidelijke bevelen de mensen veilig naar buiten leidt. En zo is bij ieder gedrag wel een kwaliteit/ voordeel te benoemen. Daarbij moeten we nooit uit het oog verliezen, dat gedrag is wat mensen doen en niet wat mensen zijn.

De eerste oefening bestond uit elkaar de hand schudden en hallo zeggen tijdens het doorlopen van de vier kwadranten. Iedereen ging er vol in en er ontstonden hele dialogen terwijl de opdracht was; alleen handen schudden en hallo zeggen. Ja, het was een enthousiast groepje.
Daarna volgde de verkenning van de horizontale en verticale as met een korte simulatie waarbij de ene collega een verzoek had aan de andere. Wie moet als eerste in beweging komen en wat heeft de ander nodig om ook te bewegen en in een andere positie/ gedrag terecht te komen?
Tenslotte werden er scenes in tweetallen gespeeld, met een vaste tekst, waarbij iedere keer een andere uitgangspositie door een van de deelnemers werd ingenomen.

Hilarisch, herkenbaar en confronterend was de oefening n.a.v. de vraag: “wie wil het verslag schrijven?” Die veroorzaakte veel beweging in de Roos van Leary.

Hulde aan Ida die veel briefjes met positieve feed back mocht ontvangen en uiteraard grote hulde aan gastvrouw Judith die, zoals gewoonlijk, alles weer uitstekend had verzorgd.
Het was een zeer geslaagde opfrisavond. Een aanrader!

Marloes van den Heuvel